Χέρντερ, ένας Προμηθέας Δεσμώτης
Horst Haase, Neues Deutschland, 25 Αυγούστου 1994 Γεννημένος σε μια εποχή που το τέλος ενός κοινωνικού συστήματος αποκαλυπτόταν αναμφισβήτητα, η απελευθέρωση του ανθρώπου από τους άκαμπτους δεσμούς της φεουδαρχικής ιεραρχίας ήταν για τον Χέρντερ το αποφασιστικό ερώτημα του τι καταλάβαινε κανείς από την ανθρωπότητα. Το εντόπισε αυτό σε ένα άγνωστο μέχρι τώρα εύρος ενδιαφέροντος, από το οποίο αντλούσε τις γενικεύσεις του για την αξία ή την απαξίωση των ιστορικών συνθηκών, την αναγκαιότητα της ενεργητικής δράσης και την έννοια της ηθικής αγωγής και ανατροφής. Από εκεί άνοιξε τους ορίζοντες μιας διαφορετικής εικόνας του ανθρώπου, του «πρωτότυπου» ανθρώπου, μιας ουτοπίας την οποία ο Χέρντερ δεν άφησε ποτέ να φύγει από τη σκέψη του, έστω και υπό μεταβαλλόμενες συνθήκες, μέχρι το τέλος της ζωής του. Η άποψή του για την επανάσταση στη γειτονική χώρα της Γαλλίας ήταν μέρος αυτού. Όλα αυτά λοιπόν ελάχιστα είχαν να κάνουν με εκείνον τον «διαφωτισμό» και την «ανεκτικότητα» του Μεγάλου Φρειδερίκου,